In 2023 is het 80 jaar geleden dat 19 treinen vanuit het Durchgangslager Westerbork vertrokken. De bestemming was in het kamp onbekend, maar bleek het vernietigingskamp Sobibor, diep in het door nazi-Duitsland bezette Poolse gebied. Meer dan 34.000 Joden werden in 1943 uit Nederland naar Sobibor gedeporteerd. Slechts 18 van hen overleefden. In samenwerking met Herinneringscentrum Kamp Westerbork besteedt de Vrije Academie aandacht aan deze onbekende geschiedenis. De colleges worden gegeven door historica Saskia Poelman, medewerker educatie Herinneringscentrum Kamp Westerbork, en verschillende gastsprekers.

Per college komt er een ander thema aan bod. De onderwerpen van de losse colleges per datum:

22 maart - De Jodenvervolging in Nederland

Aktion Reinhart was de benaming voor het proces van de vernietiging van Joden in een aantal specifieke kampen in het oosten van Europa, waaronder Sobibor. In dit college wordt het verhaal geschetst van de Jodenvervolging in Nederland waarin Kamp Westerbork een centrale rol ging spelen. Meer dan 100 treinen vertrokken uit het Durchgangslager Westerbork, een kamp waar men leefde tussen hoop en wanhoop. In het voorjaar van 1943 kregen de transporten een nieuwe bestemming. Een bestemming die in het kamp onbekend was en waarvandaan vrijwel niemand zou terugkeren.

29 maart - Het onbekende kamp Sobibor*

Ver weg in het door nazi-Duitsland bezette Poolse gebied werd een relatief klein kamp gebouwd met maar één doel: vernietiging van de Joodse bevolking in het Duitse Rijk en de bezette gebieden. Wanneer de treinen aankomen zien de Joodse gevangenen in eerste instantie Tiroler huisjes. Het blijkt een schijnvertoning, bedoeld om de rust onder de aangekomenen te bewaren. In dit college wordt het beeld geschetst van Sobibor, van de aankomst van de eerste gevangenen tot en met de opstand in het kamp in oktober 1943.

*LET OP, in dit college wordt aandacht besteed aan de gruwelijke essentie van het kamp: het moordproces, de mishandelingen, en het gedrag van SS-ers en Oekraïense bewakers, ondersteund met afbeeldingen.

5 april – De persoonlijke verhalen van slachtoffers en overledenen van Sobibor

In 1943 vertrokken 19 treinen uit kamp Westerbork met in totaal 34.313 mensen naar Sobibor, een onbekend kamp met maar één doel: vernietiging. Van de gedeporteerden overleven 18 mensen, die na de oorlog hun verhaal konden vertellen. In dit college delen we de persoonlijke verhalen van slachtoffers en overlevenden van Sobibor. Daarnaast vertelt conservator Guido Abuis, aan de hand van enkele unieke archiefstukken, het verhaal van overlevende Selma Wijnberg.

19 april – De kindertransporten

Op 5 juni 1943 werd in Kamp Vught een bekendmaking afgekondigd: alle Joodse kinderen in het kamp moesten binnen twee dagen vertrekken naar een speciaal ‘kinderkamp’. In juni vertrokken de kinderen vergezeld door (een van) beide ouders naar Kamp Westerbork en Sobibor. Niemand uit deze transporten overleefde. In dit college wordt stilgestaan bij de kindertransporten en de persoonlijke geschiedenissen van de gezinnen die op 8 juni 1943 werden weggevoerd.

26 april – De gevangenisopstand van 14 oktober 1943

14 oktober 1943, een gevangenenopstand maakte een einde aan het bestaan van het vernietigingskamp Sobibor. De nazi’s wilden geen enkel bewijs achterlaten en alle gebouwen en bewijzen werden vernietigd. In dit college wordt stilgestaan bij de opstand in Sobibor, maar vooral ook bij de na-oorlogse geschiedenis van het kamp. Wie waren de overlevenden en welke processen hebben plaatsgevonden? En vooral: wie waren de mede-aanklagers in het proces Demjanjuk, een van de bewakers in Sobibor? In het tweede deel vertelt Rob Fransman zijn verhaal. Als nabestaande van een van de mede-aanklagers heeft hij het proces beschreven in vele boeken en lezingen. 

• Liever alle colleges als serie volgen, online of op locatie in het museum van Kamp Westerbork? Dat kan! Klik hier voor meer informatie.

Sta je ingeschreven voor een ONLINE activiteit?

• Je ontvangt 1 uur voor aanvang een link waarmee je het college via het programma Zoom kunt bijwonen.
• Na afloop ontvang je een link waarmee je de registratie van het college nog 7 dagen kunt terugkijken.
• Het bijwonen van het college kan op je eigen computer, laptop of tablet. Je hebt hiervoor een goede internetverbinding en geluid nodig.